Sự an ủi của triết học — The consolations of Philosophy — Alain de Botton — Book review
Nói về triết học, người ta sẽ thường nghĩ đến những thứ khô khan khó nhằn, khó hiểu. Nhưng Sự an ủi của triết học (COP) thì không như vậy. Sách bám cực sát vào cuộc sống của mỗi con người chúng ta. Để ta thấy được giá trị cốt lõi của triết học là làm cho cuộc sống và tâm hồn của những người nghiên cứu nó được bình an hơn, chứ không phải để làm lóa mắt người khác.
Nội dung sách được Alain chia thành 6 phần. Và đúng như tên gọi, mỗi phần là một niềm an ủi với một khía cạnh cuộc sống tương ứng, và đại diện cho học thuyết của một triết gia. Tôi sẽ tóm tắt gọn ý tưởng như sau:
- Niềm an ủi khi không được yêu thích (Chúng ta chỉ nên quan tâm đến những người thực sự hiểu chuyện, còn không thì…kemeno) — Socrates
- Niềm an ủi khi không có đủ tiền (Ngoài tiền ra thì còn nhiều thứ khác quan trọng hơn) — Epicurus
- Niềm an ủi cho nỗi thất vọng (Đời là vô thường) — Seneca
- Niềm an ủi cho sự thiếu thốn (Sự khác biệt không phải là thiếu thốn— Hãy phân biệt giữa tri thức và thông thái) — Montaigne
- Niềm an ủi cho trái tim tan vỡ (Tình yêu hay là trò đùa của sinh học) — Sphopenhauer
- Niềm an ủi cho khó khăn (Có ai không cần khó khăn để trưởng thành?) — Nietzsche
Quyển này của Alain không quá dày và ông viết rất mượt. Ông thường mở đầu mỗi chương bằng một vấn đề cá nhân của mình. Sau đó, các câu chuyện của những triết gia và tác giả được mang ra phân tích để người đọc thấy được triết lý ở mỗi phần được áp dụng vào đời sống thực tế như thế nào. Do đó, tôi sẽ không nói quá nhiều về nội dung.
Sách không quá khó đọc, nhưng sẽ không dễ để đọc nhanh. Alain hẳn đã bỏ rất nhiều công sức để biến những tư tưởng và học thuyết của 6 triết gia nổi tiếng thành những bài học thực tế và gần gũi với cuộc sống hiện đại đến như vậy. Ông đã chắt lọc ra những giá trị cốt lõi nhất của các nhà tư tưởng để giới thiệu đến người đọc, bằng một lối văn chương bình dị và có phần dí dỏm.
Bản thân tôi thường chia những đầu sách triết học ra làm hai loại: hài hước và nghiêm trọng. Triết học hài hước thì dễ hiểu nhưng đôi khi hơi hài hước quá đà, còn triết học nghiêm trọng thì lại dễ làm quá. COP là một quyển sách tinh tế cân bằng được cả hai. Không hài hước quá trớn, không quá học thuật hay nghiêm trọng. Tôi thấy tinh thần của Alain khi viết COP cũng giống như khi Socrates hành triết vậy. Ông không cần lưu chép lại những gì mình đã nói, ông chỉ đi dạo ở Athens và bắt chuyện với những người mà ông cảm thấy hứng thú. Để ông gợi lên cho họ những câu hỏi mà buộc họ phải suy nghĩ và suy nghĩ nhiều lần.
Cả quyển sách là một niềm an ủi lớn cho bất cứ một đọc giả nào, tôi tin là như vậy. Bản thân tôi thích phần đầu và phần cuối nhất. Không phải vì đây là hai phần hay nhất mà là hai phần tôi hiểu nhất và cảm thấy đồng cảm nhất. Triết học cũng giống như một loại thuốc cho tâm hồn. Nếu nó chỉ đắt tiền và nhìn có vẻ xa xỉ mà không thực sự chữa được bệnh thì nó chỉ là một trò bịp. Triết học chân chính không phải là một trò bịp, mà đúng như Alain đã nói, nó mang đến sự “an ủi”. Đọc nhanh quyển sách thì sẽ thấy Alain nói chuyện kiểu “huề vốn”. À thì mọi thứ là như vậy, chấp nhận đi. Nhưng có sự khác biệt giữa việc oằn mình trong những cuộc chiến vô vọng hay thụ động chấp nhận, và hiểu rõ nguồn cơn của mọi việc rồi chấp nhận nó. Trường hợp sau, con người sẽ thanh thản sống, phấn đấu tiếp và tìm ra được những con đường khả dĩ hơn. Bản thân tôi cảm thấy được an ủi khi chấp nhận mọi thứ đều không hoàn hảo, con người ai cũng có khổ đau. Người thông thái bằng lòng và chấp nhận tất cả để tiến về phía trước.
Một quyển sách tôi sẽ giới thiệu cho bất cứ ai muốn làm quen với triết học, hay chỉ đơn giản là họ cần những sự an ủi.
