Tản Mạn — Truyền Kỳ Mạn Lục — Nguyễn Dữ

Truyền kỳ mạn lục (TKML) thì mình nghe đã lâu nhưng bây giờ mới có dịp đọc. Lý do chính là mình đã đọc Liêu Trai Chí Dị rồi, mà có ai đó (không còn nhớ là ai 😊))) ) nhận xét hai quyển này từa tựa nhau nên mình chưa muốn thử. Mãi tận sau này trong một lần lướt Google tìm sách về “Nam Kỳ Lục Tỉnh”, không biết cụ Dữ có khiến không mà mình lại gõ “Nam Kỳ mạn lục”, thế là lại thấy cái bìa sách ảo ảo. Nhưng lúc đấy mình chỉ nhơ nhớ lại thôi, chứ chưa định mua. Cho đến một đêm mưa gió, tấp vào Nhã Nam để tìm, xong còn được bạn nhân viên giới thiệu bản đặc biệt, bìa sách đẹp kinh hồn. Thế là mình ẵm luôn, mặc dù (giá) hơi nặng 😊)

Nội dung tác phẩm đại khái là những chuyện lạ kỳ được Nguyễn Dữ ghi chép lại. Tất cả gồm có 20 truyện, ngắn dài đều có. Mô tuýp thì kiểu thần tiên, yêu ma và con người. Xét về mặt nội dung thì mình nghĩ nó không quá mới. Dùng chất liệu huyền ảo để nói đến chuyện xã hội rối ren lúc bấy giờ. So với Liêu Trai Chí Dị thì cũng từa tựa. Nhưng cái làm mình thích là ở phần văn chương chữ nghĩa. Thiên hạ tán TKML là Thiên Cổ Kỳ Bút của Việt Nam thì cũng không ngoa, theo mình thấy.

Cách hành văn kiểu cổ, hay dùng truyện xưa tích cũ để gợi tả, ẩn dụ. Và không thể thiếu trong mấy câu chuyện của cụ là thơ Đường luật. Hầu như truyện nào cũng có thơ, có truyện thì 80% là thơ 😊)) Và cuối mỗi câu chuyện sẽ là phần nhận xét của cụ. Cái tiếp thêm động lực và đồng thời cũng làm mình chùn chân khi đọc TKML là mức độ dày đặc điển cố, điển tích và cổ ngữ. Từ Hán Sở Tranh Hùng đến Đông Chu Liệt Quốc, cụ Dữ đều dùng điêu luyện. Trong đó, thứ làm mình hoài nghi nhất về học vấn của bản thân là lực lượng cổ mỹ từ hùng hậu của cụ. Đúng là văn chương thác đổ, chữ nghĩa trau chuốt, chỉ tiếc là đến mình thì lọt sàng mà thủng luôn cả nia T__T

Ngoài việc văn chương trau chuốt, TKML còn nổi bật ở việc tinh thần “táo bạo, phóng túng”. Việc này thể hiện rõ khi ông khai thác khá kỹ các mặt trần tục của nhân vật trong truyện. Với văn chương hiện đại, đây là việc khá bình thường nhưng đối với thời của cụ Dữ, đây có lẽ là một trong những bước đi mạnh dạn. Nhưng ở một khía cạnh khác, những tư tưởng xưa cũ như trọng nam khinh nữ, hoặc là phò Nho giáo và bài Phật giáo, vẫn còn tồn tại rất rõ ở TKML. Thêm vào đó là đọc hết 20 truyện của cụ, mình có cảm giác cách sắp xếp tình tiếp của các truyện hơi từa tựa, trùng lắp nhau. Nhưng nếu bỏ qua được những vấn đề này và muốn xuyên không với cụ Dữ thì TKML là một công trình rất đáng được quan tâm. Vừa đọc truyện, thưởng thơ rồi lại ngắm cả tranh thì không còn gì bằng.

Bản kỷ niệm mình có được minh họa bởi Nguyễn Công Hoan. Phần này mình thấy so với chữ nghĩa của cụ Dữ thì cũng 49 50, đỉnh cao nghệ thuật. Các bạn xem hình thì sẽ rõ.