The Godfather — Bố Già — Mario Puzo — Review
Bố Già là câu chuyện kể về thời kỳ quá độ giữa 2 thế hệ của đế chế Corleone khét tiếng trong thế giới ngầm ở Mỹ. Câu chuyện sử dụng cả tư liệu có thật và do tưởng tượng để khắc họa một thế giới thật giả, tốt xấu lẫn lộn, mạnh được yếu thua.
Sau thế chiến thứ 2, xã hội Mỹ phát triển hỗn tạp do có quá nhiều luồng nhập cư. Câu chuyện được mở ra với Bố Già Vito Corleone như một đấng cứu thế cho những người dân thấp cổ bé họng không được công lý và pháp luật “che chở”. Ông là người bạn bè tìm đến khi lâm vào túng quẫn bế tắc. Từ đó, sức mạnh của triều đại Corleone và những nhân vật liên quan dần dần được hé mở. Từng nhân vật một được nhắc đến, kể lại để cho đọc giả biết được trong xã hội hỗn mang đó, sự khôn ngoan là vũ khí lợi hại nhất, và tình bằng hữu là sức mạnh khủng khiếp nhất.
Vito là Bố Già của câu chuyện, nhưng ông hiện diện không nhiều trong quyển tiểu thuyết mà những nhân vật trụ cột trong giới giang hồ ở New York thay phiên nhau xuất hiện và trình diễn. Ai cũng được Mario “ưu ái” để kể về cuộc đời mình. Những cuộc đời, những số phận lồng ghép vào nhau, vẽ nên một thời đại hào hùng, có ngọt bùi nhưng không thiếu đắng cay. Có những bậc hảo hán và có những kẻ đê hèn. Có những người khôn ngoan và có những tên ngu xuẩn. Nhưng Mario đã khéo léo trong việc xây dựng nhân vật ở chỗ không có bất kỳ ai hoàn hảo cả. Ngay cả Bố Già cũng bị “thọt”. Bất kỳ một nhân vật nào cũng được thể hiện rất “người”, rất “đời”. Trong họ, tốt và xấu, thiện và ác luôn đấu tranh, lấn lướt nhau. Và nếu các bạn để ý kỹ, nhân vật nào cũng được Mario cho dịch chuyển từ thái cực này đến thái cực kia trong cả quyển tiểu thuyết. Nhân vật nào cũng được sống “trọn cả một đời”. Một cuộc đời vô thường.
Tuy vậy, xuyên suốt cả tác phẩm, đâu đâu ta cũng thấy phảng phất đâu đó hình ảnh của ông Trùm, sức ảnh hưởng của ông len lỏi đến từng ngõ ngách. Kẻ thù nhắc đến ông như một tên không biết sợ trời đất là gì, ra tay tàn bạo không chớp mắt. Đối với kẻ hung tợn, ta càng phải hung tợn hơn nó. Đối với kẻ xảo quyệt, ta phải xảo quyệt hơn. Thông minh tính toán, biết người biết ta, đã ra tay thì không mắc sai lầm.
“Trẻ con và phụ nữ có thể thiếu cẩn thận, nhưng những gã đàn ông thì tuyệt đối không được.”
Chiến hữu nhắc đến ông như một người bạn trọng tình trọng nghĩa, không bao giờ phủi tay quên ơn bất cứ ai, và ai cũng biết khi đã thọ ơn ông Trùm thì ông có thể tìm đến họ để “nhờ vả” bất cứ lúc nào. Ai đến thọ ơn, ông cũng sẵn lòng giúp đỡ. Không vì tiền, mà ông chỉ yêu cầu một thứ gọi là tình bằng hữu. Gia đình được ông chăm lo vén khéo, mọi sự chu toàn. Cái làm mình nể nhất ở Vito là kỹ năng đàm phán. Nhún nhường đúng lúc, bá đạo trong từng hạt gạo. Không chỉ trong thương trường mà kể cả trong chiến trường cũng vậy, Vito ko bao giờ là người dùng bạo lực để giải quyết vấn đề. Lời nói và trí thông minh là vũ khí tối thượng của ông. Mọi chuyện đều được Vito đem ra bàn bạc thương lượng với đối tác. Chỉ khi nào hết thuốc chữa, ông mới đưa ra lời đề nghị cuối cùng, lời đề nghị mà kẻ kia không thể từ chối.
Vậy ta mới thấy, không phải cứ nổ súng, “luộc” nhau là hay, hữu dũng vô mưu thì cũng chỉ kết thúc như Santino mà thôi. Mình không biết phải nói như thế nào về nhân vật Bố Già nữa, hoàn toàn ngả mũ trước Mario. Phải như vậy mới là ông Trùm của giới Mafia New York được. Đối với dân lành, nhân từ độ lượng không thiếu. Đối với kẻ thủ ác, hung bạo có thừa. Bản thân ông Trùm không hoàn mỹ, nhưng cách Mario xây dựng nên ông thì không còn gì để bàn nữa.
Có một đoạn mình rất thích, đó là khi Kay và Michael nói chuyện về ông Trùm. Theo lời Michael, Vito Corleone không hẳn đã phải làm Bố Già. Nhưng cái xã hội bẩn thỉu, thiếu công lý, cùi bắp này đã buộc ông phải làm như vậy. Ông không muốn mình bị kềm hãm bởi xã hội Mỹ. Ông phải gõ đầu cái đám giang hồ để bảo vệ gia đình mình, để giúp người thân cô thế cô, để xây dựng đế chế của riêng ông, đế chế mà ông là đấng toàn năng và không có thế lực nào có thể “làm phiền” đến những người ông yêu thương. Ông rất buồn khi 2 đứa con trai lớn ông bỏ học và muốn “lo chuyện gia đình”. Ông luôn yêu quý thằng con trai út ngỗ nghịch, chỉ muốn đóng góp cho đất nước, muốn thoát ly ra khỏi gia đình, và muốn làm luật sư. Ông luôn muốn con cháu ông phải là bác sỹ, kỹ sư, những người mà xã hội thật sự cần. Cái nhân sinh quan như vậy không phải ai cũng có được. Rất tham vọng, rất người, rất đời.
Nếu có một nhân vật nào đó đáng được nhắc đến ngoài Vito Corleone, thì đó là Michael Corleone. Đây là nhân vật được tạo ra để thể hiện 2 chữ “số phận”. Michael là người bị ăn hành nhiều nhất trong toàn bộ câu chuyện. Và cũng chính là người thay đổi khủng khiếp nhất, từ A tới Z. Muốn làm trùm thì trước tiên phải chịu nổi sức nặng của “trách nhiệm” trên vai. Và để hoàn thành trách nhiệm, đôi khi chúng ta không có nhiều sự lựa chọn. Mình sẽ để các bạn đọc truyện và cảm nhận về nhân vật này.
Cách hành văn của Mario thì khỏi nói. Mở đầu câu chuyện là cảnh Bố Già và ông chủ trại hòm Bonasera để thể hiện tài ăn nói tài tình của Bố. Tiếp sau đó là Michael và Sollozo, để thể hiện bước ngoặt của số phận và cũng để chuyển tempo cho mạch truyện. Tiếp đến là cảnh mà mình thích nhất, Bố Già đàm phán với Ngũ Đại Gia ở New York. Ở đây trí tuệ, lý lẽ, tài sắp xếp kế hoạch của Vito được thể hiện ở cảnh giới tối thượng nhất. Phần còn lại của câu chuyện cứ thế mà tiến. Mọi thứ diễn ra nhịp nhàng. Phân cảnh này lồng ghép vào phân cảnh kia. Không còn gì để mà dìm bác Mario.
Thế giới của Bố Già là thế giới của đàn ông, đậm mùi mặn của máu và khét của thuốc súng. Trong đó, Kay Adam xuất hiện như một nét chấm phá. Kay thể hiện cho cách nhìn của những người “ngoài nghề” về giới “giang hồ”. Nhưng ở đoạn cuối, khi Kay và Tom Hagen nói chuyện với nhau, cô mới thực sự biết được rằng, làm đàn ông không dễ, làm đàn ông tốt lại càng khó. Mario viết nên đoạn này chắc cũng với dụng ý nói với những người lương thiện rằng, bọn giang hồ cũng có “cái khổ” của tụi nó.
Mình đọc Bố Già lần đầu cách đây 10 năm, bản dịch của ai không còn nhớ rõ. Lần này mình đọc lại bản dịch của Ngọc Thứ Lang, không có gì để chê trách. Thậm chí lần này mình còn thấy xúc động hơn cả lần đầu tiên. Sau Bố Già, Mario có viết vài cuốn sequel cũng về giới mafia. Nhưng theo mình, chỉ cần 1 mình Bố Già là đủ.
Có lẽ mình sẽ đọc luôn bản tiếng Anh.
Great men are not born great, they grow great . .
